W artykule opiszę różnice pomiędzy piciem okazjonalnym, ryzykownym a uzależnieniem.
Alkohol działa inaczej (bardziej toksycznie) na organizm kobiety niż mężczyzny, a ryzyko negatywnych konsekwencji spożywania alkoholu przez kobiety jest znacznie większe. Ryzyko to rośnie wraz ze wzrostem ilości wypijanego alkoholu, o czym wspominamy już po raz kolejny w artykułach dotyczących alkoholizmu wśród kobiet. Na wstępie przytoczę kilka mitów panujących ogólnie w społeczeństwie, które dotyczą spożycia alkoholu.
Wszyscy piją
Różny jest stosunek do piwa, wina, wódki. Piwo to napój alkoholowy o słabym działaniu toksycznym na organizm, wino działa wręcz korzystnie
Młodzież może spożywać słabe alkohole pod kontrolą rodziców, żeby uniknąć spożywania go potajemnie „w dziwnych miejscach i podejrzanym towarzystwie”.
Problemy alkoholowe = uzależnienie
- Uzależnienie to problem społeczny, a nie medyczny
- Problemy alkoholowe = niewłaściwe zachowanie po wypiciu alkoholu
- Swoim piciem powinni się interesować uzależnieni (bo to oni mają problem)
- Porcja standardowa alkoholu to tyle alkoholu, ile mieści się w butelkach, szklankach, kieliszkach
- Wzory picia alkoholu, szkodliwe dla zdrowia, które powinny ulegać interwencji specjalisty. Kiedy osoba spożywająca alkohol powinna pomyśleć o wsparciu kogoś z zewnątrz? Przytoczę za J. Fudała
- Ryzykowne spożywanie alkoholu to picie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i łącznie w określonym czasie) nie pociągające za sobą aktualnie negatywnych konsekwencji, przy czym można oczekiwać, że konsekwencje te pojawią się, o ile obecny model picia alkoholu nie zostanie zmieniony.
- Picie szkodliwe, to taki wzór picia, który już powoduje szkody zdrowotne, fizyczne bądź psychiczne, ale również psychologiczne i społeczne, przy czym nie występuje uzależnienie od alkoholu. Pijący już wie, że skutki alkoholu są widoczne i odczuwalne dla niego, ale nadal spożywa alkohol.
- Uzależnienie od alkoholu jest następstwem długotrwałego szkodliwego spożywania alkoholu, w którym picie uzyskuje zdecydowane pierwszeństwo przed zachowaniami, które niegdyś były dla osoby pijącej ważniejsze. Czyli motywacja do wypicia alkoholu i bycia pod jego wpływem jest wyższa od przeciętnej i staje się nadrzędnym celem u osoby pijącej. Inne cele schodzą na plan dalszy.
Kiedy przekraczamy granice?
Skąd zatem mamy wiedzieć kiedy granice pomiędzy ryzykownym spożyciem, piciem szkodliwym, są przekraczane i wchodzimy w uzależnienie od alkoholu, czyli w chorobę alkoholową(?) Są sygnały ostrzegawcze na, które należy zwrócić szczególną uwagę, przytaczam za J . Fudała:
- zwiększa się ilość i częstotliwość spożywania alkoholu (niezależnie od towarzyszących piciu usprawiedliwień),
- zmienia się funkcja picia i rola alkoholu w życiu (picie nie jest już tylko elementem wzorca kulturowego, ale staje się lekarstwem na stres, smutek, samotność, lęk),
- postępuje przywiązanie do sytuacji picia (narasta koncentracja na sytuacjach związanych z piciem, oczekiwanie na moment picia, celebrowanie picia, niepokój w sytuacji niemożności napicia się),
- alkohol spożywany jest w nieodpowiednich sytuacjach jak: okres ciąży i karmienia piersią, prowadzenie pojazdów, przy spożywaniu leków wchodzących w reakcje z alkoholem, pomimo chorób wykluczających spożywanie alkoholu, w sytuacjach zagrożenia wypadkami, przemocą itp.
- spożywanie alkoholu staje się sposobem usuwania przykrych skutków poprzedniego picia (klinowanie),
- pojawiają się trudności w przypominaniu sobie co się działo poprzedniego dnia w sytuacjach związanych z piciem,
- nasilają się incydenty upojenia,
- rosną negatywne konsekwencje nadużywania alkoholu, a mimo to picie jest kontynuowane:
– zdrowotne (stany zatrucia, schorzenia wynikające z picia, wypadki, próby samobójcze),
– społeczne (kłótnie z bliskimi, zaniedbywanie obowiązków rodzinnych, zawodowych, społecznych, pogorszenie relacji, agresja),
– psychologiczne (obniżenia nastroju, stany napięcia, kłopoty z kontrolowaniem emocji),
- otoczenie sygnalizuje zaniepokojenie piciem i próbuje skłonić osobę pijącą do ograniczenia ilości i częstości spożywania alkoholu.
Gdzie granice?
Trudno określić dokładnie granice pomiędzy piciem okazjonalnym, ryzykownym, bezpiecznym a uzależnieniem, są jednak określone limity tak zwanego „picia bezpiecznego„ dla kobiet i mężczyzn, ponieważ skupiam się głownie na kobietach w odniesieniu i związku z zespołem FAS przytoczę limit spożycia alkoholu dla kobiety. Należy jednak pamiętać, że są one jedynie umowne, bowiem każda z nas jest w innym stanie zdrowia, mamy inną wagę, budowę ciała i inną „odporność” na alkohol. Oczywiście limity, które przytoczę są bezpieczne wyłącznie dla kobiety dorosłej, nie obciążonej chorobami ogólnymi i nie będącej w ciąży. Podkreślam jeszcze raz fakt, iż nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, dla kobiety w ciąży, bowiem w tym stanie każda ilość alkoholu może okazać się szkodliwą dla płodu. Dodatkowo należy też przeanalizować sygnały ostrzegawcze związane ze spożyciem alkoholu u siebie, które podałam powyżej.
„Jeżeli pijesz alkohol codziennie to:
- powinnaś zachować co najmniej dwa dni abstynencji (najlepiej dzień po dniu) w tygodniu,
- nie przekraczaj granicy 2 porcji standardowych (tzn. 20 g czystego alkoholu na 100% alkoholu) dziennie. Dwie porcje alkoholu to: 1 półlitrowe piwo, 1 kieliszek wina (12%) o pojemności 200 ml lub 60 ml wódki.
W ciągu tygodnia nie pij więcej niż 140 ml czystego alkoholu, co jest równoważne z 7 półlitrowymi butelkami piwa, niecałymi dwoma butelkami wina (o pojemności 0,75 l) lub 420 ml wódki (ok. 0,8 półlitrowej butelki wódki).
Pijąc okazjonalnie nie przekraczaj jednorazowo4 porcji standardowych (40g czystego alkoholu), tzn. nie wypijaj przy jednej okazji więcej niż dwie półlitrowe butelki piwa, 2 kieliszki wina o pojemności 200 ml każdy lub 120 ml wódki”.
Granica 0,6 promila
Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że powyżej stężenia 0,6 prom. skutki spożycia alkoholu są już wyraźnie negatywne. Znacząco pogarsza się ocena, percepcja, zdolność uczenia się, pamięć, koordynacja, libido, czujność oraz samokontrola. Nie należy przekraczać tej granicy.
Dwa dni abstynencji – conajmniej
- „Jeśli pijesz alkohol często – zachowaj co najmniej dwa dni abstynencji w tygodniu, najlepiej dzień po dniu.
- Powstrzymaj się od picia w okresie ciąży, karmienia piersią, przyjmowania leków wchodzących w reakcję z alkoholem, kierowania pojazdami i w innych sytuacjach, gdy picie nawet niewielkich ilości alkoholu pociąga za sobą ryzyko szkód dla ciebie lub innych.
- Nie zwiększaj ilości i częstotliwości picia.
- Nie namawiaj do picia tych, którzy nie piją.
Jeśli picie jest ryzykowne, ale nie obserwujesz jeszcze objawów uzależnienia od alkoholu to:
- Nawet jeśli teraz nie odczuwasz jeszcze negatywnych skutków picia – bądź pewna, że pojawią się one jeśli nie zmienisz ilości i częstości spożywania alkoholu.
- Spróbuj ograniczyć picie alkoholu do poziomu niskiego ryzyka szkód.
- Świadomie kontroluj ilość i częstotliwość spożywania napojów alkoholowych.
- Nie upijaj się. Słuchaj informacji osób trzecich na temat swojego picia, zwłaszcza wtedy gdy wyrażają zaniepokojenie i troskę.
Jeśli picie staje się dla ciebie szkodliwe i wyraźnie to zauważasz, otrzymujesz takie informacje od otoczenia, a Twoje picie staje się powodem problemów ze zdrowiem, z nauką, pracą, z innymi ludźmi to:
- Musisz ograniczyć picie, zarówno jeśli chodzi o częstotliwość, jak i ilość spożywanego alkoholu.
- Umów się z sobą, lub też z kimś bliskim na nieprzekraczanie limitu picia nie niosącego za sobą ryzyka szkód i staraj się dotrzymać tej obietnicy.
- Pij wolniej. Wydłuż czas spożywania każdej porcji alkoholu.
- Spożywaj alkohol z osobami, które piją mało. Unikaj miejsc i sytuacji, w których pijesz nadmiernie.
- Gdyby próby ograniczania picia nie przyniosły powodzenia przez kilka tygodni, nie zwlekaj z poszukaniem pomocy u specjalisty.
Jeśli niepokoi Cie stan Twojego zdrowia, podejrzewasz u siebie chorobę alkoholową, dostajesz takie sygnały z zewnątrz to:
- Sprawdź to podejrzenie udając się do specjalistów pracujących w poradniach terapii uzależnienia od alkoholu. Listę poradni znajdujesz na stronie www.parpa.pl.
- Nie warto odwlekać konsultacji sprawdzając ponownie swoje możliwości ograniczenia picia.
- Specjalista zdiagnozuje Twój problem z piciem i udzieli porady, jak go rozwiązać.
- Warto pamiętać, że osoby, które nie są uzależnione od alkoholu mogą łatwiej, niż uzależnieni – przy odpowiednim wsparciu i wysiłku – zmniejszyć ilość lub zaprzestać całkowicie spożywania alkoholu.
Źródło: „Ryzykowne i szkodliwe picie alkoholu”, specjalista psychoterapii uzależnień, Jadwiga Fudała
Elżbieta Sądowska, Pedagog Opiekuńczo-Wychowawczy
